Waarom de wingbacks alles gaan bepalen in de UEFA Europa League-finale

Atalanta Bergamo en Bayer Leverkusen staan woensdagavond de finale van de UEFA Europa League. De clubs lijken in formatie op elkaar, maar in speelstijl zijn het twee totaal verschillende elftallen. Lees hier een tactische voorbeschouwing op een boeiende finale.

Voor Gian Piero Gasperini is het duel met Bayer Leverkusen een kroon zijn op een aantal puike jaren bij Atalanta. De ervaren coach laat de ploeg uit Bergamo al lange tijd boven zichzelf uitstijgen, met een aantal UEFA Champions League-kwalificaties en deze UEFA Europa League-finale als gevolg.

Boven zichzelf uitstijgen is niet alleen voor de Italianen weggelegd. Dit seizoen is het Bayer Leverkusen voor het eerst in de clubhistorie gelukt om landskampioen te worden van Duitsland. De ploeg van Xabi Alonso heeft de Bundesliga op zijn kop gezet, zonder ook maar één wedstrijd te verliezen. Daarnaast is Die Werkself ook nog in de race voor de UEFA  Europa League en de nationale beker. Het kan dus zomaar zijn dat Leverkusen zich dit seizoen tot treble-winnaar mag kronen.

Dan moeten ze alleen wel eerst afrekenen met de Italiaanse stuntploeg. Dat is niet eenvoudig. Atalanta heeft zich namelijk meermaals getoond als vervelende tegenstander voor topploegen. Zo werden dit seizoen clubs als Liverpool, AS Roma, Napoli, Lazio en AC Milan al over de knie gelegd door Atalanta. Toch is de wedstrijd met Bayer Leverkusen anders worden voor de Italianen. Nu treffen ze namelijk een ploeg die op een andere manier voetbalt dan bovenstaande elftallen.

Allereerst voetbalt Leverkusen doorgaans, net als Atalanta, vanuit een systeem met drie centrale verdedigers. In die formatie zitten vervolgens erg veel positiewisselingen opgesloten. De laatste weken wisselt Alonso vooral veel in zijn voorhoede. In de eerste maanden was de invulling van de voorste drie vrij duidelijk. Achter een diepe spits moesten twee aanvallende middenvelders spelen om een extra middenvelder ten opzichte van de tegenstander te krijgen. Daar is de Spanjaard de laatste weken steeds meer mee aan het variëren.

Alonso kiest nu ook geregeld voor twee snelle spelers in de rug van een diepe spits. Met Jeremie Frimpong, Amine Adli en Nathan Tella hebben verschillende spelers die rol al ingevuld, terwijl zij voorheen altijd wingbacks waren. Op het moment dat de trainer van Leverkusen voor die opstelling gaat, stelt hij op de wingbackposities weer creatievere spelers op en juist zij worden cruciaal worden in het duel met Atalanta.

De Italianen hanteren vanuit hun formatie altijd mandekking tijdens het verdedigen. Zowel bij het druk zetten als bij het verdedigen op eigen helft laat Gasperini zijn spelers hun directe tegenstander volgen. Dat betekent dat de wingbacks van Atalanta constant doorstappen op de vleugelverdedigers van Bayer Leverkusen. Daar moet Alonso op zijn beurt iets tegenover gaan zetten.

De kans is aanwezig dat Alonso zijn wingbacks meer aan de binnenkant laat spelen, zodat de vleugels van Atalanta voor keuzes worden gesteld. Wanneer Alejandro Grimaldo en Josip Stanišić het middenveld in bewegen, moeten de vleugelverdedigers van Atalanta kiezen. Gaan zij mee met de spelers van Leverkusen, dan ontstaat op de flank ruimte voor een van de snelheidsduivels, die dan in een een-tegen-een staan met een centrale verdediger. Gaan zij niet mee, dan komen de creatieve backs van Leverkusen vrij of moet Atalanta de mandekking loslaten.

Dat aspect is net hetgeen, waardoor de ploeg van Alonso dit seizoen onverslaanbaar blijkt. Achter iedere tegenzet van een opponent staat een directe consequentie. Hierdoor kan Bayer Leverkusen altijd onder de druk van tegenstanders uitspelen en komen zij zo vaak in de eindfase. Geen ploeg in de UEFA Europa League of in de Bundesliga heeft vaker een schot gelost uit de eigen opbouw als Leverkusen. Daarnaast heeft de Duitse landskampioen gemiddeld ruim boven de 60% balbezit per wedstrijd.

Dat levert een volgend interessant tactisch aspect op: Kan Atalanta de opbouw van Leverkusen onder druk krijgen? De Italianen zijn in de UEFA Europa League de ploeg met de meeste pressie-momenten. Daarnaast heeft alleen Napoli in de Serie A meer doelpunten gemaakt na een hoge balverovering en hebben slechts twee ploegen in de competitie vaker geschoten, nadat de bal veroverd is rondom de vijandelijke zestien.

Die mandekking van Atalanta heeft dus ook zijn voordelen. Het is namelijk voor veel tegenstanders lastig om onder een-op-een druk uit te voetballen. Dat komt doordat er niemand op het veld vrijstaat. Hierdoor worden veel ploegen al vroeg tot de lange bal gedwongen.

Die lange halen komen bij Bayer Leverkusen dan weer nooit voor, dus zal de strijd vooral in de opbouw van Leverkusen zitten. Gaat de kersverse Duitse kampioen met de positiewisselingen onder de druk van Atalanta uit voetballen? Dan zal Leverkusen de grootste kans op de eindzege maken. Maar veroveren de Italianen de bal een aantal keren op de helft van Leverkusen, kunnen zij razendsnel voor de doelman van de Duitsers staan.

Houd dus vooral een extra oogje op de vleugelverdedigers van beide elftallen. Zij gaan namelijk het verschil in spelbeeld maken. In Nederland wordt ook gestreden om prijzen, maar voornamelijk om promotie/degradatie én het laatste Europese ticket.